Większość umów kredytowych zawiera zapisy umożliwiające ich wypowiedzenie, gdy jedna ze stron naruszy warunki współpracy. W ostatnim czasie pojawia się jednak coraz więcej przypadków, w których banki wypowiadają umowy po otrzymaniu od klienta oświadczenia o SKD. Czy to zgodne z prawem oraz jaka przyświeca temu intencja banku?
Czemu banki chcą wypowiadać umowy kredytowe?
Banki wypowiadają umowy kredytowe głównie wtedy, gdy kredytobiorca przestaje regulować raty. W takiej sytuacji bank uznaje, że istnieje ryzyko braku spłaty i dąży do odzyskania należności. Wypowiedzenie umowy powoduje, że cała kwota kredytu staje się natychmiast wymagalna. Zdarza się, że banki wypowiadają umowy także w innych okolicznościach, na przykład gdy kredytobiorca złoży oświadczenie o sankcji kredytu darmowego (SKD), próbując w ten sposób zminimalizować ryzyko poniesienia strat. Jest to forma wywierania presji na kredytobiorcy.
Jednak samo złożenie oświadczenia o SKD nie stanowi podstawy do wypowiedzenia umowy. Bank musi mieć konkretną przyczynę, określoną w umowie, by móc ją wypowiedzieć. Jeśli kredytobiorca nadal spłaca raty, nawet gdy złożył wniosek o darmowy kredyt, bank nie ma podstaw do wypowiedzenia umowy. W przypadku, gdy sąd zawiesi obowiązek płacenia odsetek, a kredytobiorca przestanie je płacić zgodnie z orzeczeniem sądu, bank również nie może wypowiedzieć umowy z tego powodu.
Zdarza się jednak, że bank szuka pretekstu, by uznać, że warunki umowy zostały naruszone. Przykładem może być zaległość nawet w jednej racie albo odmowa zapłaty kosztów pozaodsetkowych, których obowiązek został zakwestionowany. Celem takich działań jest ograniczenie skutków finansowych sankcji darmowego kredytu. W praktyce jednak takie wypowiedzenia bywają oceniane przez sądy jako bezzasadne.
Czy po rozwiązaniu umowy kredytowej wciąż można ubiegać się o SKD?
Tak, kredytobiorca może skorzystać z sankcji kredytu darmowego nawet po rozwiązaniu umowy kredytowej. Zgodnie z art. 45 ust. 5 ustawy o kredycie konsumenckim, konsument ma prawo złożyć oświadczenie o skorzystaniu z sankcji darmowego kredytu w terminie roku od dnia wykonania umowy. Wykonanie umowy rozumiane jest jako moment, w którym kredyt został spłacony w całości albo umowa została wypowiedziana i zobowiązania z niej wynikające przestały obowiązywać. Oświadczenie można złożyć również w trakcie postępowania sądowego, jeśli bank skierował sprawę przeciwko kredytobiorcy. Warunkiem skutecznego skorzystania z SKD jest dochowanie rocznego terminu. Po jego upływie możliwość złożenia oświadczenia wygasa.
Jak postąpić, gdy bank wypowiedział umowę kredytową?
Po wypowiedzeniu umowy kredytowej przez bank warto sprawdzić, czy w dokumentach nie pojawiły się błędy formalne lub naruszenia przepisów ustawy o kredycie konsumenckim, które dawałaby podstawę do ubiegania się o sankcję kredytu darmowego. Jeśli faktycznie bank pominął obowiązkowe informacje albo niewłaściwie naliczał koszty, kredytobiorca może złożyć oświadczenie o SKD. W przypadku pozytywnego rozpatrzenia takiego wniosku kredytobiorca zwraca tylko wypłacony kapitał, bez dodatkowych opłat, odsetek czy prowizji. Gdy bank odrzuci to oświadczenie, konsument ma możliwość obrony swoich praw w sądzie. W takiej sytuacji dobrze jest skonsultować sprawę z prawnikiem, który zna praktykę orzeczniczą i może pomóc ocenić realne szanse w sporze z instytucją finansową.
Sam fakt złożenia oświadczenia o SKD nie uprawnia banku do wypowiedzenia umowy kredytowej. Byłoby to możliwe tylko wtedy, gdyby kredytobiorca na przykład przestał spłacać raty lub odsetki. Praktyka wypowiadania umów po otrzymaniu takiego oświadczenia bywa formą wywierania presji na konsumentach i próbą uniknięcia skutków zastosowania sankcji darmowego kredytu.