Linia orzecznicza w sprawach dotyczących sankcji kredytu darmowego zaczęła się wyraźniej kształtować po 2019 roku, kiedy wzrosła liczba pozwów składanych przez konsumentów. W związku z tym, że nie jest jednolita, jeden z sądów wystąpił do SN o zajęcie stanowiska. Jakie zagadnienia prawne przedstawiono do rozstrzygnięcia przez Sąd Najwyższy? Sprawdzamy to.
Jakie pytania skierowano do SN w sprawie III CZP 15/25?
W sprawie o sygnaturze III CZP 15/25 Sąd Okręgowy w Poznaniu skierował do Sądu Najwyższego pięć pytań związanych z sankcją kredytu darmowego. Pierwsze pytanie dotyczy tego, czy sąd rozpatrujący sprawę powinien badać wszystkie możliwe podstawy do zastosowania SKD, nawet jeśli konsument wskazał tylko jedną z nich w swoim pisemnym oświadczeniu. Drugie pytanie odnosi się do terminu, w jakim konsument może złożyć takie oświadczenie – czy roczny termin należy liczyć od momentu wykonania umowy przez bank, czy dopiero od chwili zakończenia jej realizacji przez obie strony. Kolejne pytanie skupia się na tym, czy SKD może mieć zastosowanie w sytuacji, gdy w umowie znajdują się niedozwolone klauzule. Czwarte pytanie dotyczy dopuszczalności naliczania odsetek także od tej części kredytu, która pokrywa prowizję. Ostatnie zagadnienie odnosi się do nieprawidłowego wyliczenia rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania (RRSO) oraz całkowitej kwoty, jaką konsument ma zapłacić, i tego, czy takie błędy mogą prowadzić do zastosowania sankcji darmowego kredytu.
Jakie zagadnienia poruszane są w sprawie III CZP 3/25?
W sprawie III CZP 3/25 Sąd Okręgowy w Poznaniu sformułował trzy pytania prawne, które również odnoszą się do SKD. W pierwszym z nich zapytano o to, od kiedy należy liczyć termin na złożenie przez kredytobiorcę pisemnego oświadczenia o chęci skorzystania z sankcji – czy początek tego terminu przypada na dzień spełnienia świadczenia przez kredytodawcę, czy dopiero wtedy, gdy umowa zostanie wykonana przez obie strony. Drugie pytanie skupia się na konstrukcji umowy kredytu, w której bank nalicza oprocentowanie także od części przeznaczonej na prowizję – sąd zapytał, czy taki zapis mieści się w granicach prawa. Trzecie zagadnienie dotyczy sytuacji, w której bank nieprawidłowo wyliczył RRSO i całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta, przy czym nieprawidłowość ta wynikała z doliczenia oprocentowania do prowizji. Sąd chce wiedzieć, czy takie uchybienie uzasadnia zastosowanie sankcji kredytu darmowego.
Jakie są oczekiwania w związku z orzeczeniem SN?
Na dzień 30 maja 2025 roku Sąd Najwyższy nie ogłosił jeszcze terminu posiedzenia ani rozstrzygnięcia w sprawach III CZP 15/25 i III CZP 3/25 dotyczących sankcji kredytu darmowego. Pytania prawne w sprawie III CZP 15/25 wpłynęły do Sądu Najwyższego 25 kwietnia 2025 roku, zaś w sprawie III CZP 3/25 – 22 stycznia 2025 roku.
Orzeczenia Sądu Najwyższego w obu sprawach mają wyznaczyć kierunek, którym będą się kierować sądy powszechne przy rozpoznawaniu spraw dotyczących SKD. Kredytobiorcy oczekują jednoznacznego potwierdzenia, że błędy w dokumentacji kredytowej, zwłaszcza w zakresie kosztów kredytu i nieprawidłowego RRSO, mogą prowadzić do zastosowania sankcji darmowego kredytu. Chcą też jasnych reguł dotyczących terminów na składanie oświadczeń o SKD oraz sposobu ich rozpatrywania.
Z drugiej strony, instytucje finansowe obawiają się, że niekorzystne orzeczenia mogą oznaczać większą liczbę pozwów i konieczność zwrotu odsetek oraz prowizji pobranych w ramach wadliwie skonstruowanych umów. Wyroki mogą również zmienić praktykę tworzenia nowych ofert kredytowych i wymusić bardziej szczegółowe oraz precyzyjne informowanie klientów o kosztach zobowiązania.
W pytaniach zadanych Sądowi Najwyższemu poruszono m.in. to, jak liczyć czas, w którym konsument może złożyć oświadczenie o skorzystaniu z SKD, czy bank może naliczać odsetki od prowizji oraz jak dokładnie powinna być wyliczona RRSO. Od odpowiedzi na te kwestie zależy, jak w przyszłości będą zapadały wyroki w podobnych sprawach i czy sądy będą stosowały te same zasady wobec wszystkich kredytobiorców. Czekamy na rozstrzygnięcie SN.