Kredyt hipoteczny to zobowiązanie na długie lata, dlatego każdy błąd w umowie czy niejasny zapis może mieć duże znaczenie dla kredytobiorcy. W ostatnich latach coraz częściej mówi się o sankcji kredytu darmowego i o tym, jak może poprawić sytuację konsumentów. Czy można z niej skorzystać także w przypadku kredytów hipotecznych?
Dlaczego sankcja kredytu darmowego nie obowiązuje przy kredycie hipotecznym?
Sankcja kredytu darmowego i kredyt hipoteczny to pojęcia, które na gruncie prawa nie łączą się ze sobą. Ustawa o kredycie konsumenckim wprost wyłącza umowy zabezpieczone hipoteką spod działania sankcji. Powód jest prosty, ustawodawca traktuje kredyty mieszkaniowe jako osobną kategorię, wymagającą odrębnych regulacji. SKD powstała głównie po to, by chronić konsumentów zaciągających mniejsze, krótkoterminowe zobowiązania. Hipoteka, opiewająca na setki tysięcy złotych i rozłożona często na kilkadziesiąt lat, nie mieści się w tej definicji. To oznacza, że nawet jeśli bank nieprawidłowo poda koszty, konsument nie może automatycznie powołać się na SKD w kredycie hipotecznym i żądać spłaty wyłącznie kapitału. Takie ograniczenie budzi od lat dyskusje wśród kredytobiorców, którzy uważają, że długoterminowe zobowiązania również powinny podlegać podobnym regulacjom. Brak sankcji kredytu darmowego nie oznacza jednak braku ochrony. Kredytobiorcy mogą powoływać się na przepisy kodeksu cywilnego, prawo bankowe, a także na orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości UE, które wielokrotnie podkreślało konieczność przejrzystości w relacjach bank–konsument.
Jak można zgłosić reklamację przy nieprawidłowościach w kredycie hipotecznym?
Procedura reklamacyjna przy kredycie hipotecznym jest pierwszym krokiem w przypadku wykrycia błędów w umowie. Reklamację składa się bezpośrednio w banku, można to zrobić osobiście lub pocztą. Na odpowiedź zwykle czeka się 30 dni, a w trudniejszych sprawach czas ten może zostać wydłużony do 60 dni. Jeśli bank odrzuci reklamację, kredytobiorca ma możliwość zwrócenia się do Rzecznika Finansowego, który analizuje sprawę, kontaktuje się z bankiem i prowadzi mediację. Gdy i to nie przyniesie efektu, sprawę można zgłosić do UOKiK, zwłaszcza jeśli chodzi o nieuczciwe praktyki rynkowe lub klauzule abuzywne. Jeśli wszystkie opcje zawiodą, ostatecznym rozwiązaniem pozostaje droga sądowa, gdzie można domagać się usunięcia wadliwych zapisów z umowy albo żądać od banku zwrotu nienależnie pobranych kosztów.
Jakie mogą być nieprawidłowości w kredycie hipotecznym?
Najczęściej wskazywaną nieprawidłowością w kredytach mieszkaniowych jest oprocentowanie oparte na WIBOR-ze. Kredytobiorcy podnoszą, że wskaźnik nie odzwierciedla realnych warunków rynkowych, a jego konstrukcja powoduje, że raty są zawyżone. W sądach pojawiają się zarzuty, że brak przejrzystości w sposobie ustalania WIBOR-u narusza prawa klienta. Poza tym można wskazać inne błędy, które kwalifikują kredyty konsumenckie do SKD jak niejasne formuły zmiany oprocentowania, nieprawidłowe obliczenie pozaodsetkowych kosztów czy wpisanie do umów klauzul uznawanych za niedozwolone. Przykładem może być brak jasnego wskazania, jaka część raty trafia na spłatę kapitału, a jaka na koszty dodatkowe. Tego rodzaju nieprzejrzystość sprawia, że wielu konsumentów nie ma pełnej świadomości, jakie rzeczywiste obciążenia finansowe ponosi.
Jak widać, sankcja kredytu darmowego to nie jest uniwersalne rozwiązanie i jeśli chcesz zareklamować kredyt hipoteczny, nie możesz z niej skorzystać. Istnieją jednak inne środki prawne, które mogą ci pomóc gdy zapisy swojej umowy zawierają nieprawidłowości. Warto więc przeanalizować wszystkie dokumenty związane z kredytem i w przypadku rażących błędów skonfrontować je z bankiem.